ĐẶC ĐIỂM CỦA MƯỚP ĐẮNG

Khổ qua (Mướp đắng) là một loại quả nhiệt đới dùng làm thức ăn và cũng được dùng làm thuốc ở các nước Đông Nam Á và Châu Phi. Mặc dù khổ qua đắng nhất trong các loại quả nhưng lại rất phổ biến ở Việt Nam vì “thuốc đắng dã tật”, chúng có rất nhiều bổ ích cho sức khoẻ, do đó được nhiều gia đình tự trồng tại nhà. Cách trồng mướp đắng khá đơn giản mà công chăm sóc cũng không nhiều. Cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết cách trồng mướp đắng tại nhà như thế nào trong bài viết sau đây.

Mướp đắng thuộc họ bầu, bí, thân dây leo, lá có lông, hoa màu vàng tươi, hình dạng quả có u sần sùi, vị đắng nhất trong các loại rau quả. Khi quả chín thì hạt mướp đắng màu đỏ. Đây là loại cây trồng bằng hạt. Mướp đắng là cây thuộc vùng khi hậu nhiệt đới.

CHUẨN BỊ TRƯỚC KHI TRỒNG MƯỚP ĐẮNG

1. Cách chọn hạt giống mướp đắng

Có 2 loại giống mướp đắng là mướp đắng trái trắng và mướp đắng trái xanh. Bạn có thể mua hạt giống ở những cửa hàng uy tín có nguồn gốc hoặc sử dụng hạt từ quả mướp đắng già để trồng. Để hạt giống có chất lượng thì bạn nên chọn quả to mập và chắc tay.

2. Chuẩn bị đất trồng mướp đắng

Môi trường đất phù hợp cho mướp đắng là đất pha cát giàu chất hữu cơ, thoát nước tốt, đất tơi xốp với độ pH từ 5.5 – 6.5. Đất cần đảm bảo không có nguồn bệnh và cỏ dại.

Cách trồng mướp đắng tại nhà ngày nay đang trở nên phổ biến là trồng hoàn toàn bằng giá thể không cần đất. Thành phần giá thể bao gồm mụn dừa, đá Perlite, trấu hun chứa đầy đủ dưỡng chất, thành phần đơn giản được bán sẵn trên thị trường bạn rất dễ tìm mua.

3. Chậu trồng mướp đắng

Bạn cần chuẩn bị chậu/thùng có đường kính tối thiểu 35cm, chiều sâu tối thiếu 30cm, chậu càng to thì cây sẽ càng phát triển mạnh. Chậu hoặc thùng có những lỗ thoát nước dưới đáy để tránh ngập úng cho rễ cây khi tưới quá nhiều hay vào mùa mưa.

4. Giàn leo mướp đắng

Bạn có thể tận dụng thanh sắt có sẵn hoặc tự làm từ tre, nứa. Bạn cũng có thể cắm cọc, giăng lưới để làm giàn cho cây mướp đắng. Mục đích để có vị trí cho cây mướp đắng bám vào khi đến giai đoạn dây leo và ra quả. Chiều cao giàn có thể nằm trong khoảng 2 – 2,5m và rộng 3m hoặc bạn có thể điều chỉnh cho phù hợp vị trí trồng mướp đắng tại nhà mình sao cho dễ thu hoạch quả.

CÁCH TRỒNG MƯỚP ĐẮNG TẠI NHÀ

1. Thời điểm trồng mướp đắng

Mướp đắng là loại quả rất thích hợp với khí hậu nhiệt đới gió mùa của nước ta. Thông thường chúng được trồng ở 2 vụ chính đó là hè thu và đông xuân. Thời điểm tốt nhất để trồng là bạn gieo hạt giống từ đầu tháng 3 đến tháng 9, thu hoạch từ tháng 5 đến tháng 12.  Nếu gieo muộn hơn thì không những lượng sâu bệnh hại cây có thể tăng lên mà năng suất quả cũng giảm đi.

2. Kỹ thuật lấy giống mướp đắng

Dù là trồng thuỷ canh hay trồng bằng đất sạch thì việc xử lý hạt giống trước khi trồng là rất quan trọng, nếu bạn xử lý đúng kỹ thuật sẽ đảm bảo tỉ lệ nảy mầm cao.

• Bước 1: Khi đã chọn được quả mướp đắng già không sâu bệnh và ưng ý, bạn dùng dao bổ dọc quả, sau đó dùng thìa nạo ruột và lọc hạt rồi rửa sạch.

• Bước 2: Rải đều hạt trên 1 cái mâm và đem phơi khô hạt 1-2 nắng cho đến khi hạt mướp đắng teo lại.

• Bước 3: Chuẩn bị bát nước ấm tỉ lệ 2 sôi + 3 lạnh để ngâm hạt từ 5 – 6 tiếng.

• Bước 4: Vớt hạt ra và ủ trong 1 ngày bằng khăn ấm.

• Bước 5: Sau 24h ủ, bạn rửa sạch lớp nhầy quanh hạt rồi đem ủ tiếp cho đến khi hạt xuất hiện vết nứt.

3. Kỹ thuật trồng mướp đắng

Sau thời gian ủ như trên chúng ta sẽ thực hiện các bước sau để trồng cây:

• Bước 1: Bạn xới tơi xốp và đều giá thể, làm sạch cỏ và đào lỗ nhỏ sâu khoảng 1cm.

• Bước 2: Dùng nhíp gắp hạt mướp đắng đã nứt vỏ nảy mầm một cách nhẹ nhàng sao cho mầm không bị gãy để trồng, lưu ý hướng phần mầm đã nhú lên trên.

• Bước 3: Phủ lên trên một lớp đất mỏng rồi tưới ẩm hàng ngày cho cây. Thời điểm này bạn không nên tưới bằng vòi sẽ dễ làm trôi mất hạt hoặc làm gãy mầm non. Chỉ nên tưới cây bằng bình phun sương là tốt nhất.

Quá trình thụ phấn

Một vài tuần sau khi trồng, mướp đắng sẽ ra hoa. Quá trình thụ phấn của chúng sẽ diễn ra nhờ ong bướm hoặc tự thụ phấn, trong đó việc tự thụ phấn sẽ tăng tỉ lệ đậu trái cho cây. Lưu ý rằng hoa đực tàn rất nhanh, thường nở vào buổi sáng và rụng vào buổi chiều.

Sau khi thụ phấn hoa rụng cánh và kết thành quả. Giai đoạn này bạn nên ngắt bỏ lá gần hoa đang kết quả để tránh lá làm che ánh sáng cần thiết khiến quả bị còi cọc cũng như hướng dinh dưỡng cần thiết đến nuôi quả.

CÁCH TRỒNG MƯỚP ĐẮNG BẰNG GIÁ THỂ

Giá thể trồng mướp đắng có đặc điểm thoát nước tốt, chứa nhiều dinh dưỡng cần thiết và tơi xốp. Thành phần giá thể bao gồm: mụn dừa đã qua xử lý, đá Perlite, trấu hun.

• Mụn dừa được xử lý kỹ lưỡng không còn chứa các chất gây hại cho cây, đồng thời cải tạo cho giá thể được thông thoáng, tạo độ ẩm cho rễ cây. Mụn dừa còn giúp giá thể giữ lại chất dinh dưỡng nuôi cây phát triển khoẻ mạnh.

• Đá trân trâu Perlite đang rất phổ biến trong việc trồng vườn tại các nước phát triển và ngày càng được sử dụng rộng rãi tại nước ta bởi tính hữu dụng của nó trên hầu hết các loại cây trồng. Quá trình hình thành từ thiên nhiên nên chúng không chứa độc tố và hoàn toàn vô hại, sạch sẽ tạo môi trường thoát nước tốt cho giá thể.

• Trấu hun giúp tăng độ phì nhiêu của giá thể, chứa các chất hữu cơ tự nhiên có ích cho sự phát triển của cây mướp đắng. Giá thể không những thúc đẩy quá trình nảy mầm xảy ra nhanh hơn mà cây còn được chăm sóc dinh dưỡng tốt hơn cũng như ít bị bệnh hơn.

CÁCH CHĂM SÓC MƯỚP ĐẮNG

Khi cây cao được khoảng 25 – 30cm và có 5 – 6 lá xuất hiện tua cuốn thì bạn bắt đầu làm giàn. Trong quá trình phát triển bạn nên dùng dây vải buộc nhẹ ngọn mướp đắng vào giàn để chúng leo đúng giàn cần thiết và không bị loà xoà xuống đất. Lưu ý trước khi cắm giàn bạn nên xới đất và vun cao. Giàn cần kiên cố để tránh ảnh hưởng sự phát triển của cây khi thời tiết xấu cũng như khi cây nặng trái.

Tưới nước

• Bạn cần dùng nguồn nước sạch để tưới cho cây, không dùng các nguồn nước khác dễ chứa nguồn bệnh.

• Tưới đều đặn 1 ngày 2 lần vào buổi sáng và chiều mát để cây đẻ nhánh, lá luôn xanh tươi, khoẻ và ra nhiều hoa đậu nhiều quả.

• Đặc biệt thời gian ra hoa và quả bạn nên tưới nhiều nước hơn.

• Những khi mưa nhiều bạn nên tiêu nước cho chậu cây tránh ngập úng khiến rễ cây bị thối.

Phân bón

Cách trồng mướp đắng tại nhà sẽ trở nên dễ dàng khi thành phần giá thể được bổ sung phân trùn quế, phân neem trước khi trồng và trong quá trình phát triển. Những phân bón hữu cơ này được khuyến khích sử dụng để đảm bảo an toàn đối với những loại cây trồng thu trái tại nhà như mướp đắng.

• Phân neem có tác dụng bón lót kích thích việc nảy mầm của mướp đắng, cung cấp những vi lượng cần thiết, giữ Nito lâu dài cho cây.

• Phân trùn quế không những tạo độ tơi xốp cho giá thế, cung cấp dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của cây, chúng còn có khả năng đẩy lùi những bệnh của mướp đắng nhờ chất mùn trong phân có khả năng loại trừ độc tố, vi khuẩn có hại.

Sâu bệnh

Trong quá trình chăm sóc, bạn có thể sử dụng một số thuốc sau để diệt trừ sâu bệnh:

• Đối với sâu xanh thì dùng Homectin phun để phòng trừ.

• Các loại rầy mềm, rệp sáp hay sâu vẽ bùa.. bạn có thể dùng Mimic, Brightin.

• Bệnh đốm lá có thể sử dụng Topsin, Mataxyl... Bệnh héo cây thì bạn dùng Vali, Exin, Sincosin.

Bạn cần thường xuyên ngắt bỏ lá già, tỉa bớt cành héo hay những nhánh nhỏ và còi cọc để cây tập trung dinh dưỡng cho quả cũng như thường xuyên dọn sạch cỏ ngay khi phát hiện.

Thu hoạch

Kể từ thời điểm gieo hạt, 2 tháng sau cây sẽ cho ra quả. Khi quả mướp đắng đủ lớn thì cứ 2-3 ngày bạn thu hoạch 1 lần. Mướp đắng là loại cây nhanh cho thu hoạch và ra quả khá thường xuyên. Khi quả đến thời gian cần thu hoạch bạn nên ngắt xuống để cây có dinh dưỡng dành cho những quả mướp đắng khác.

CÁCH TRỒNG MƯỚP ĐẮNG ĐỂ XUẤT KHẨU

Ngày nay nhiều nhà vườn lớn sản xuất mướp đắng bằng cách sử dụng hoàn toàn giá thể đã thu về hiệu quả tốt và sản lượng cao cũng như đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Giá thể được sử dụng số lượng lớn giúp tiết kiệm chi phí rất nhiều cho các nhà vườn. Chúng được tái sử dụng sau khi được cải tạo và bổ sung phân bón.

Quá trình nuôi trồng số lượng lớn mướp đắng cần luôn giữ độ ẩm cho cây ở mức 65%, bón hoàn toàn phân hữu cơ vi sinh. Bên cạnh đó thường xuyên làm sạch cỏ, sử dụng nguồn nước sạch để tưới. Hệ thống giàn leo tạo đủ không gian cho cây sinh trưởng và ra quả.

Hiện nay, mướp đắng không những được trồng để lấy quả mà còn có thể sản xuất trà từ thân và lá đem đến hiệu quả kinh tế cao cho các nhà vườn tại nước ta.

DINH DƯỠNG CỦA MƯỚP ĐẮNG

Mướp đắng có tác dụng phòng bệnh xuất huyết, bảo vệ màng tế bào, phòng xơ vữa động mạch, kháng ung thư, nâng cao sức đề kháng, phòng cảm mạo, bảo vệ tim... Ngoài ra:

1. Mướp đắng tốt cho quá trình chuyển hoá năng lượng

Mướp đắng rất tốt cho các bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường. Đó là vì dinh dưỡng trong quả mướp đắng giúp giảm sự hấp thu của đường vào các tế bào của cơ thể. Mướp đắng còn giảm hoạt tính men, điều hoà lượng đường trong máu, có tác dụng phòng ngừa và chữa trị hiệu quả.

Hạt mướp đắng giúp quá trình chuyển hoá đường dư thành năng lượng có lợi cho cơ thể. Chúng giúp giảm những ảnh hưởng xấu của đường đối với cơ thể, giúp giảm béo, chúng hỗ trợ đường trong việc xử lý tiêu hoá.

2. Mướp đắng ngăn ngừa ung thư

Vị đắng của quả khổ qua là do axit amino gây ra. Đây chính là chất có khả năng ức chế và loại bỏ tế bào ung thư, có tác dụng hỗ trợ và chữa trị ung thư rất hiệu quả đã được kiểm chứng khoa học.

Trong mướp đắng có chứa nhiều protein và các chất chống oxy hoá. Có tác dụng tốt trong việc kháng khuẩn, kích thích phản ứng ở mảng tế bào. Chúng giúp hạn chế di căn của tế bào ung thư trong đó đặc biệt hữu ích với việc chữa trị ung thư vú.

3. Mướp đắng giàu vitamin A

Mướp đắng rất tốt cho mắt vì chứa nhiều vitamin A, loại quả này giúp cho việc ngừa bệnh về mắt hiệu quả và giúp sáng mắt. Ngoài ra mướp đắng còn chứa vitamin C và chất chống oxy hoá giúp bổ trợ khí huyết và gia tăng chức năng tuần hoàn máu cho cơ thể.

Mướp đắng nổi tiếng với công dụng làm đẹp tự nhiên do thành phần chứa nhiều chất xơ, vitamin và khoáng chất cũng như giàu chất chất oxy hoá. Bạn có thể sử dụng mướp đắng để đắp mặt nạ cùng với trứng gà trị mụn trứng cá và mụn cám rất tốt, uống nước ép cũng giúp da khoẻ mạnh và trắng hồng. Mướp đắng còn hữu hiệu trong việc giảm cân mà không gây hại cho sức khoẻ.

Tuy nhiên, mặc dù chưa có nghiên cứu chứng minh việc quả mướp đắng gây nguy hiểm cho bào thai, nhưng những nghiên cứu trên hạt mướp đắng cho thấy chúng có thể gây hư thai, cũng như quả mướp đắng có thể gây đột biến gen. Do đó tốt nhất phụ nữ mang thai không nên sử dụng mướp đắng.

Hy vọng nội dung bài viết sẽ giúp cách trồng mướp đắng tại nhà của các bạn đạt hiệu quả và thành công.