Dưa leo (dưa chuột) là loại quả rất được ưa chuộng tại Việt Nam trong những bữa ăn gia đình cũng như có thể chăm sóc sắc đẹp cho chị em phụ nữ. Để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm khi trên thị trường có nhiều nguồn gốc dưa leo chứa chất kích thích tăng trưởng thì việc chính tay mình vun trồng tại nhà sẽ tạo cho gia đình bạn một nguồn cung cấp an toàn.

Cách trồng dưa leo tại nhà không khó như một số người vẫn nghĩ và e ngại, trong khi loại quả này cho năng suất cao lại dễ tiêu thụ. Dưới đây, chúng tôi sẽ chia sẻ cho các bạn cách trồng dưa leo tại nhà vừa đơn giản vừa an toàn.

CHUẨN BỊ TRƯỚC KHI TRỒNG DƯA LEO

Dưa leo chứa tới 96% là nước, giàu chất xơ và chất khoáng cũng là lý do cây chịu hạn kém, thích hợp trồng ở môi trường độ ẩm cao. Cây cho năng suất cao hơn cũng như sẽ ít bệnh hơn vào mùa nắng. Mùa vụ tốt nhất để trồng dưa leo ở từng miền như sau:

• Ở các tỉnh phía Bắc nên trồng dưa leo vào 2 vụ chính: vụ xuân bắt đầu từ 20/02 đến 15/03 và vụ thu đông thì từ 10/09 đến 10/10.

• Ở phía Nam thì có thể trồng quanh năm, trong đó tốt nhất là thời điểm tháng 11 đến tháng 2,3 hoặc từ tháng 5 đến tháng 7,8.

1. Đất trồng/Giá thể trồng dưa leo

Đất trồng dưa leo cần phải được chuẩn bị kỹ vì bộ rễ của chúng hấp thụ kém. Dưa leo có thể trồng với đất pha cát và chứa nhiều dinh dưỡng. Hỗn hợp đất có thể bổ sung gỗ mùn và phân hữu cơ. Thành phần cần được trộn đều trước khi trồng từ 7 đến 10 ngày để hỗn hợp ngấm đều vào đất.

Dưa leo cần độ pH từ 5.7 – 7.0, dưới 5.7 cây sẽ chết. Đặc điểm của đất cần tơi xốp và thoáng khí tạo điều kiện cho bộ rễ phát triển mạnh.

Có thể sử dụng hoàn toàn giá thể để trồng dưa leo. Phương pháp này đang được áp dụng rộng rãi để cải thiện những nhược điểm của đất trồng truyền thống như khả năng thoát nước, cung cấp chất dinh dưỡng cũng như hạn chế nguồn bệnh.

2. Chọn giống dưa leo 

Dưa leo có nhiều loại khác nhau, trong đó phổ biến nhất thường được sử dụng trồng tại nhà là dưa leo giàn mà hạt giống được đóng gói bán sẵn ở chợ hoặc siêu thị. Dưa leo có nhiều loại khác như dưa leo baby, dưa leo gai, dưa leo trắng, dưa leo xanh, dưa leo Shiraz, dưa leo Thái Lan, dưa leo Nhật Bản ...

Các loại dưa leo dễ trồng bạn có thể tham khảo tại các cửa hàng hạt giống uy tín tại địa phương và lựa chọn loại giống phù hợp với mục đích trồng.

3. Chọn chậu trồng dưa leo

Dưa leo là loại cây có bộ rễ phát triển nhanh và khoẻ để đáp ứng đủ dinh dưỡng nuôi cả giàn cây vì vậy chậu trồng dưa leo phải lớn. Bạn có thể sử dụng những thùng xốp to hoặc thùng/xô nhựa cỡ lớn.

Thùng/chậu cần được đục các lỗ dưới đáy để thoát nước cho cây, dưa leo cũng giống như các loại cây trồng khác không chịu được ngập úng.

CÁCH TRỒNG DƯA LEO TẠI NHÀ

Có 2 cách cơ bản để trồng dưa leo tại nhà đó là trồng bằng hạt giống và trồng bằng cây con. Cách trồng dưa leo ở từng loại như sau:

1. Cách trồng dưa leo từ hạt

Giai đoạn ủ hạt

• Bước 1: Khi đã có nguồn hạt giống tốt, bạn đem ngâm vào nước ấm từ 30 – 35^oC trong khoảng 2 – 3 tiếng.

• Bước 2: Vớt hạt ra rửa lại bằng nước sạch, rồi dùng khăn ấm sạch ủ tiếp với nhiệt độ từ 27 - 30^oC trong 3 – 5 ngày.

• Bước 3: Giữ bọc ủ ấm cho đến khi hạt nứt và nhú mầm thì có thể đem đi gieo.

Kỹ thuật gieo

Khi đã chuẩn bị đủ khay, chậu hoặc thùng xốp để đựng đất, bạn đảm bảo rằng đất được xới đều tơi xốp, đủ ẩm và đủ dinh dưỡng thì có thể tiến hành trồng. Các bước trồng như sau:

• Bước 1: Bạn dùng tay ấn một lỗ nhỏ trên nền đất sâu 1cm, sau đó bạn bỏ hạt vào lỗ trên, mỗi lỗ cho từ 1 – 2 hạt.

• Bước 2: Tiếp tục phủ một lớp đất mỏng trên lên, phun ít nước sạch cho đất có đủ độ ẩm cần thiết.

• Bước 3: Bọc chậu hạt trong túi nilon và đặt tại nơi gần ánh sáng mặt trời để kích thích phát triển. Lưu ý không đặt trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời lâu và gắt sẽ làm chết cây.

• Bước 4: Khoảng 01 tuần sau đó hạt sẽ nảy mầm, khi cây con cao khoảng 10 – 15cm bạn bứng chúng và cho vào chậu lớn để trồng.

2. Cách trồng dưa leo từ cây con

Khoảng thời gian thích hợp để bạn trồng cây con là buổi sáng hoặc chiều mát, tránh ánh nắng gắt khiến cây dễ bị chết vì sốc nhiệt. Vị trí được trồng nên đảm bảo trong 1 đến 2 ngày đầu cây không bị ánh nắng mặt trời chiếu nhiều và trực tiếp để đảm bảo sự phát triển an toàn của cây khi đang còn nhỏ và yếu. Cách trồng dưa leo từ cây con như sau:

• Bước 1: Khi chuẩn bị xong đầy đủ dụng cụ, bạn đào hố sâu dưới đất hoặc trong thùng/chậu,

• Bước 2: Đặt cây con xuống hố và vùi đất chặt xung quanh để cây được cố định.

• Bước 3: Tưới nước cho cây và che chắn đầy đủ.

Bạn có thể rải Basudin là hạt phòng trừ kiến, dế, sâu đất để phòng trừ sự phá hoại cây của chúng.

CHĂM SÓC CÂY DƯA LEO

1. Tưới nước cho dưa leo

Với môi trường đất thoát nước tốt, bạn nên phun tưới đẫm nước 1 ngày 2 lần vào buổi sáng và chiều mát bằng nước sạch, sau khi cây nhú mầm lên bạn có thể đưa ra nơi có ánh nắng buổi sáng.

Sau khi cây trổ hoa bạn cần lưu ý vì có thể cây sẽ cần nước hơn. Giai đoạn này cây đã khá cứng và khó chết vì ngập úng hơn khi còn nhỏ. Bạn có thể để cây tiếp xúc với ánh nắng mặt trời từ 6 – 8 tiếng để cây có thể sinh trưởng tốt, cho quả lớn và chất lượng.

2. Làm giàn cho dưa leo

Cách trồng dưa leo tại nhà dù là trồng bằng phương pháp nào thì khi cây đã được khoảng 20 – 25 ngày, bạn cũng cần tiến hành làm giàn cho dây leo. Giàn leo này có thể bằng gỗ, tre hoặc lưới, bạt. Nếu là cọc gỗ, tre thì bạn đảm bảo mỗi cọc có đường kính ít nhất 2 – 3 cm và cao 2 – 3m. Tuy nhiên tuỳ vào diện tích đất và vị trí trồng mà bạn có thể điều chỉnh chiều cao và đường kính cọc hợp lý hơn.

Cách trồng dưa leo trên diện tích rộng số lượng lớn người dân thường làm sẽ chuẩn bị các cọc bằng cây hoặc thép mỏng cố định theo hình chữ A. Trường hợp này cọc phải đủ chắc chắn và cố định để cây được ổn định, tạo điều kiện sinh trưởng và phát triển tốt nhất.

Nếu như bạn trồng trong chậu tại nhà thì bạn có thể làm giàn tựa vào tường nhà hoặc lan can. Bên cạnh đó, việc dùng lưới nilon đang khá phổ biến hiện nay để làm giàn leo hiệu quả cho cây dưa leo.

PHÒNG TRỪ SÂU BỆNH CHO DƯA LEO

Các loại sâu bọ sau thường sẽ ảnh hưởng đến quá trình phát triển cũng như ra hoa, quả của dưa leo:

• Sâu xám, dế: thường xuất hiện khi cây còn non và yếu. Chúng sẽ cắn ngang thân khiến cây rất dễ chết. Bạn có thể dùng Basudin 10H rắc vào đất (theo tỉ lệ khoảng 3kg/1000m²) để ngăn ngừa chúng.

• Sâu vẽ bùa: loại này có thể xuất hiện suốt vụ mùa. Bạn cần dùng các loại sau để phòng trừ: Ertimex, Sherpa, Polytrin, Trigard

• Bọ trĩ: loại này hút nhựa từ các đọt non sẽ khiến cây không phát triển được. Đây là loại sâu bọ lây lan virus nên bạn cần đề phòng. Có thể dùng các loại sau: Confidor, Regent, Polytrin, Selecron

• Sâu xanh ăn lá: loại này sẽ ăn lá khiến cây khó phát triển và phá huỷ vỏ quả dưa leo khiến để lại sẹo quả. Chúng ta có thể dùng: Polytrin, Karate, Sherpa.

Lưu ý: Trong quá trình chăm sóc, bạn nên thường xuyên tỉa lá già và nhánh phát triển kém nhằm tạo sự thông thoáng cho cây quang hợp và hạn chế sâu bệnh cũng như tập trung dinh dưỡng nuôi những cành, hoa và quả cần thiết cũng như thường xuyên kiểm tra tình trạng sâu bệnh của cây.

Ở giai đoạn thụ phấn, bạn có thể tác động đến côn trùng bằng cách phun nước đường pha loãng nhằm thu hút chúng. Hoặc bạn có thể dùng tăm bông dúi vào hoa đực để lấy phấn hoa và cọ vào nhuỵ của hoa cái để thụ phấn.

Thời điểm cây khoảng 30 – 50 ngày là lúc cây cần tưới nhiều nước hơn bình thường để chuẩn bị cho ra hoa và kết quả.

HƯỚNG DẪN BÓN PHÂN CHO DƯA LEO

Cách trồng dưa leo mặc dù đơn giản nhưng nếu bạn bổ sung phân bón thì cây có thể sinh trưởng tốt hơn và cho năng suất cao hơn.

Bạn bổ sung phân neem vào thành phần giá thể sẽ làm giàu chất dinh dưỡng tự nhiên, tăng cường hàm lượng chất diệp lục cho cây và giúp bộ rễ cây phát triển khoẻ mạnh, khả năng đề kháng các loại mầm bệnh và sâu hại trong đất của cây dưa leo tăng cao. Chúng bảo vệ cây khỏi tuyến trùng có hại cho rễ và các loại sâu bệnh.

Để đảm bảo sản lượng dưa leo sạch và an toàn, bạn nên sử dụng loại phân hữu cơ 100% là phân trùn quế. Chúng có tác dụng cung cấp các chất khoáng cần thiết cho cây như đạm, lân, kali, canxi,... đồng thời kích thích sự phát triển của cây và của vi khuẩn có lợi trong đất. Bạn có thể trộn 20-30% phân trùn quế vào thành phần giá thể trước khi trồng sẽ kích thích việc nảy mầm của cây.

HƯỚNG DẪN THU HOẠCH DƯA LEO

Tuỳ vào điều kiện chăm sóc, thời tiết cũng như giống cây thì dưa leo sẽ cho quả vào khoảng 60 – 80 ngày. Bạn nên thu hoạch vào sáng sớm khi trời dịu mát. Sau mỗi đợt thu hoạch cuối mùa vụ thì bạn nên dọn sạch cỏ dại và cây trồng tàn dư, gom hết phần thân lá phơi đốt để phòng trừ dịch bệnh về sau.

BẢO QUẢN DƯA LEO

Sau khi thu hoạch quả, bạn có thể rửa sạch và ngâm trong nước muối sạch khoảng 30 phút. Sau đó bạn lấy giấy ăn gói từng quả riêng rẽ lại để giữ độ ẩm rồi cho vào túi khoá kéo, cuộn gọn và đặt vào ngăn mát. Cách làm này sẽ giữ cho quả dưa leo không bị héo mất nước bảo quản được lâu hơn.

CÁCH TRỒNG DƯA LEO BẰNG GIÁ THỂ

Đối với bộ rễ hấp thu kém như dưa leo, giá thể là một giải pháp hoàn hảo được thay thế cho đất trồng truyền thống bởi chúng không những tơi xốp, sạch sẽ an toàn và không chứa nguồn bệnh mà giá thể còn có khả năng giữ chất dinh dưỡng trong thành phần của mình để cung cấp cho cây.

Thành phần giá thể trồng dưa leo bao gồm: mụn dừa, đá Perlite, trấu hun trong đó:

• Đá Perlite với đặc tính xốp nhẹ tự nhiên tạo cho bộ rễ một không gian thông thoáng để phát triển cũng như hạn chế tối đa khả năng ngập úng do dư nước hoặc vào mùa mưa.

• Mụn dừa đã qua xử lý không những giúp phân hữu cơ tăng chất dinh dưỡng mà chúng còn tạo độ tơi xốp cần thiết cho cây phát triển nhanh, chúng giúp tăng cường hoạt động của các vi sinh vật cố định đạm, giúp cho quá trình nảy mầm diễn ra nhanh hơn.

Giá thể này được trộn sẵn và bán trên thị trường với giá khá rẻ vì chúng không cần nhiều thành phần đặc biệt. Bên cạnh đó, sau khi hết mùa vụ, giá thể có thể được cải tạo lại và bón thêm phân để sử dụng cho mùa vụ sau một cách tiết kiệm.

TRỒNG DƯA LEO DIỆN TÍCH RỘNG

Việc trồng dưa leo quy mô lớn, chất lượng cao, sạch sẽ và an toàn là mô hình đang phát triển mạnh hiện nay. Chúng đem lại giá trị kinh tế cao do nhu cầu tiêu thụ lớn. Cách trồng dưa leo quy mô lớn cần:

• Được xử lý khử trùng đầy đủ.

• Nhà lưới được chuẩn bị kỹ lưỡng và dọn sạch nền.

• Hệ thống quạt gió giúp tạo môi trường thoáng khí cho cây.

• Chuẩn bị đầy đủ đường ống dẫn nước sạch, kiểm tra các vòi phun đầy đủ, không bị nghẹt.

• Hệ thống giàn đỡ đồng đều và phù hợp với khả năng ra quả từng loại giống để tạo điều kiện tốt nhất chống đỡ cây khi đậu trái.

Giá thể được sử dụng hoàn toàn với số lượng lớn, không những là lựa chọn tối ưu cho cây dưa leo phát triển và hạn chế sâu bệnh, giá thể còn tiết kiệm chi phí rất cao cho các nhà vườn quy mô lớn. Bởi lẽ chúng có giá thành rẻ, lượng phân bón và chất dinh dưỡng cần cung cấp ít hơn hơn so với việc sử dụng đất thịt thông thường, giảm thiểu công chăm sóc và còn có thể tái sử dụng sau khi được cải tạo.

Với cách trồng dưa leo đơn giản và an toàn vệ sinh thực phẩm như trên, các gia đình có em nhỏ có thể yên tâm sử dụng mà không lo ngại ảnh hưởng đến sức khoẻ, bên cạnh đó chúng còn cung cấp nước, khoáng chất và các vitamin có ích cho sự phát triển của trẻ nhỏ, cũng như có thể trở thành món ăn giải khát rất hữu ích cho mùa hè nắng nóng. Chúc các bạn thành công.